| Autor | Renata M. Zając |
|---|---|
| Tytuł | Urania we lwowie i w krakowie |
| Title | |
| Słowa kluczowe | czasopisma popularnonaukowe, "Urania", popularyzacja nauki, Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii |
| Keywords | scientific magazine, "Urania"/ science popularization, Polish Association of Astronomy Lovers |
| Pełny tekst / full text | |
| Numer | 17 |
W 2012 r. minęło 90 lat od ukazania się "Uranii", popularnonaukowego czasopisma, prezentującego dokonania astronomii. Jego początków można szukać w 1919 r., gdy pierwszy numer wydali w kilkudziesięciu egzemplarzach uczniowie maturalnych klas gimnazjów warszawskich zebrani w Kole Miłośników Astronomii, pod opieką dr. Felicjana Kępińskiego.
W artykule będącym fragmentem badań prezentowanych na konferencji "Kraków-Lwów - książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku", przedstawiono rozwój czasopisma w okresach, gdy redakcje miały siedzibę we Lwowie i w Krakowie, czyli w latach 1936-1958. Cele, zadania, układ formalny, zawartość treściową i historię periodyku nakreślono na tle teoretycznych założeń popularyzacji wiedzy naukowej oraz działalności popularyzacyjnej Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, którego organem była wówczas "Urania". Jego wybitni członkowie, profesorowie astronomii, piastowali stanowiska redaktorów naczelnych, dbając o wysoki poziom czasopisma.
Już w okresie międzywojennym głównym celem wydawania czasopisma było obok popularyzowania zdobyczy astronomii wśród najszerszych warstw społeczeństwa, także wytworzenie łączności między polskimi obserwatoriami i społeczeństwem polskim poprzez informowanie o rozwoju polskich placówek astronomicznych, a także propagowanie wśród członków Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Astronomii i niezrzeszonych pasjonatów czynnej pracy astronomicznej. W omawianym okresie budowa formalna periodyku nie ulegała zmianom. Wraz z szybkim rozwojem astronomii i wzrastającą aktywnością PTMA wzrastała liczba artykułów problemowych i materiałów przesłanych przez czytelników obserwujących niebo oraz objętość poszczególnych numerów, które ostatecznie w latach pięćdziesiątych wydawano co miesiąc w nakładach od 6000 do 7000 egzemplarzy. "Urania" od chwili powstania do 1989 r. nie zmieniła formatu i kolejności układu treści: artykuły naukowo-popularne, obserwacje nieba poczynione przez członków PTMA, kronika najciekawszych wydarzeń w świecie astronomicznym, "Kronika PTMA" i na końcu "Kalendarzyk astronomiczny" kontynuowały idee redaktorów przedwojennych wydań i rozbudzały zainteresowanie astronomią wśród młodzieży i dorosłych. Najstarsze polskie czasopismo popularyzujące astronomię wśród młodzieży i dorosłych ukazuje się do chwili obecnej w zmienionej formie, a artykuł jest przyczynkiem do monograficznego opisania jego historii.
The year 2012 marked 90 years publication of the scientific magazine “Urania” presenting the accomplishments of astronomy. The inception can be traced back to 1919 when several dozen copies of the first issue of “Urania” were published by final year pupils in secondary schools in Warsaw who were members of the Association of Astronomy Lovers with dr Felicjan Kępiński as the head.
In the article, being a fragment of research findings presented at the conference Cracow-Lviv - books, magazines, theXIXand XX century libraries, the development of the magazine during the period when the seat of the editorial board was in Lviv and Cracow, in the years 1936-1958, was depicted. The objectives, task, formal layout, content and history of the periodical were framed out on the basis of the theoretical assumption of scientific knowledge popularization as well as the popularization activities of the Polish Association of Astronomy Lovers, whose organ was “Urania” at the time. Its emitent members, astronomy professors, who held the posts of editors-in-chief, cared about the high standards of the magazine.
The main purpose for the publication of the magazine was, already during the interwar period, apart from the popularization of astronomical achievements to the widest cross-section of the society, the establishment of links between polish observators and the polish society through the dissemination of information on the development of polish astronomical institutions, as well as propagating active astronomic work among the rank and file of the Polish Association of Astronomy Friends and fanatically involved non-members. In the period under discussion the formal structure of the periodical had not been changed. Together with the rapid development of astronomy and the ascent in activeness of members of the Polish Association of Astronomy Lovers there was an increase in the number of controversial articles and materials contributed by readers observing the skies as well as the size of the various issues, which were ultimately published monthly in the 1950s with a circulation of 6-7 thousand copies. “Urania” from the time of its origin to 1989 altered its format and content sequence: scientific articles for the general public, sky observation by members of the Polish Association of Astronomy Lovers, chronicle of the most interesting events in the World of astronomy, chronicle of the Polish Association of Astronomy Lovers and finally an Astronomical Pocket Dairy continued the ideas in the editions of the pre-war editors and stimulated interest in astronomy among the youth and adults. The oldest polish magazine popularizing astronomy among the youth and adults is published to the present time in a changed form, and the article represents a valuable contribution to the monographic description of its history.