| Autor | Dorota Degen |
|---|---|
| Tytuł | DWIE EDYCJE KSIĄŻEK I WYDAWCÓW ADAMA BROMBERGA (z 1958 r.). STUDIUM PRZYPADKU AKTYWNOŚCI URZĘDU CENZURY w PRL |
| Title | Two editions of books and publishers of Adam Bromberg (in 1958).The study of the censorship Office activities in the People's Republic of Poland |
| Słowa kluczowe | cenzura, wolność słowa, Adam Bromberg, ruch wydawniczy |
| Keywords | censorship, freedom of speech, Adam Bromberg, publishing movement |
| Pełny tekst / full text | |
| Numer | 16 |
W 1958 r. ukazało się drukiem omówienie Adama Bromberga Książki i wydawcy. Ruch wydawniczy w Polsce Ludowej w latach 1944-1957. Była to pierwsza tak szeroka analiza dotycząca ruchu wydawniczego po 1945 r., która przez długie lata dla badaczy rynku książki stała się obowiązkową pozycja bibliograficzną. Książka ukazała się mimo dyskusyjności ocen i rozrachunkowemu charakte-rowi. "Świadectwo" Bromberga nie wszystkim przypadło jednak do gustu. Próbą odpowiedzi na nie-skuteczne działanie cenzury prewencyjnej było przygotowanie - w niejasnych dotąd okolicznościach - alternatywnej wersji pracy, która do złudzenia przypomina tę dziś ogólnie dostępną. Jednakże już po krótkiej lekturze widać, że tekst drugiej wersji został dość wyraźnie zmieniony. Modyfikacje dotyczą przede wszystkim ujęcia wybranych aspektów polityki wydawniczej, organizacji i uprawnień instytucji odpowiedzialnych za sprawy książki. Niestety, nie udało się ustalić, dlaczego mechanizm cenzury pre-wencyjnej w przypadku omawianej pozycji nie zadziałał właściwie i "otwarta" wersja książki szeroko dotarła do czytelników? Nie wiadomo, kto stał za stonowaniem cenzorskiej nadgorliwości? Faktem jest, że do dziś Książki i wydawcy... istnieją w zbiorach najważniejszych polskich bibliotek i są jednym ze świadectw osobliwości minionego okresu. Natomiast wtórna edycja - umiejętnie zmodyfikowana - jest niemalże kolekcjonerskim "białym krukiem". Pomimo licznych niewiadomych, jest to interesujący przykład na czynne zaangażowanie urzędu cenzury w ocenę własnych poczynań.
A review of Adam Bromberg's books and publishers came out in 1958. There was a publishing movement in the People's Republic of Poland in the years 1944-1957. It was the first of such a broadly- conceived analysis concerning the publishing movement after 1945 and beyond, for researchers of the book market, which became a prerequisite bibliographical position. The book was published despite the disputable assessment and its character of analysing responsibility for public events. Not all people took a liking to Bromberg's testimony. An attempted answer to the ineffective preventive censorship activities was prepared - in turbid circumstances till then - an alternative version which seem to be deceptively similar to what is available today. After a short reading , it could be observed that the text of the second version was apparently changed. Modifications allude mainly to the notions of selected features of publishing policy, organizations and the powers of institutions responsible for book affairs. Unfortunately, it was impossible to determine the cause of the malfunctioning of the mechanism of preventive censorship in the reviewed case and if the "open'' version of books at length got to the readers ? It is not known who was behind the subjugation of the overzealous censorship . The fact is, to this day, Books and publishers... are available in the collections of most important Polish libraries and remain one of the manifestations of pecularities associated with the past epoch. However, the secondary edition - skilfully modified - almost constitutes a collector's "rare book". Despite numerous imponderables it is an interesting example of a censorship organ's active involvement in the assessment of its own activities.