| Autor | Agnieszka Chamera-Nowak |
|---|---|
| Tytuł | Książki, biblioteki i bibliotekarze na wsi polskiej w okresie stalinizmu w świetle dokumentów Centralnego Urzędu Wydawnictw, Przemysłu Graficznego i Księgarstwa |
| Title | Books, libraries and librarians in Polish villages during the Stalin era with reference to documents from the general publishing Office, graphic industry and book trade |
| Słowa kluczowe | Centralny Urząd Wydawnictw, Przemysłu Graficznego i Księgarstwa, biblioteki, książki, bibliotekarze, czytelnictwo, stalinizm |
| Keywords | The main publishing Office, The graphic and book trade industry, libraries, books, librarians, readership, stalinizm |
| Pełny tekst / full text | |
| Numer | 16 |
Artykuł przedstawia problem książek i czytelnictwa na wsi w okresie stalinizmu, zobrazowany na podstawie akt Centralnego Urzędu Wydawnictw, Przemysłu Graficznego i Księgarstwa (CUWPGiK), powstałego w połowie 1951 r. Urząd ten przejął zcentralizowane zarządzanie procesami produkcji i dystrybucji książek w Polsce. Szczególną uwagę przykładano do spraw rozpowszechniania książki na wsi i w małych miastach.
W latach 1948-1956 sposobem przekonania chłopów do nowej władzy i dokonywanych przez nią przemian społeczno-gospodarczych miała być także tzw. rewolucja kulturalna. Okres najbardziej for-sownej kolektywizacji przypadł na lata 1952-1953, zatem sprawa zaopatrzenia wsi w książki należała, z przyczyn politycznych, do jednych z priorytetowych zadań CUWPGiK. Z dokumentów urzędu wynika, że mimo powiększanych sukcesywnie wiejskich księgozbiorów, zwiększania liczby czytelników i punktów bibliotecznych, były to działania pozorne, motywowane logiką systemu gospodarki centralnie planowanej. Zła struktura i jakość księgozbiorów bibliotecznych, o czym zdecydował centralny zakup, kilkakrotne polityczne selekcje zasobów, połączone z usuwaniem z bibliotek wielu książek poczytnych, a także polityka wydawniczo-księgarska zdecydowały o fiasku "planowego sterowania czytelnictwem". Efekty takiej polityki jeszcze długo widoczne były w obiegu książki na wsi.
The article presents the case of books and readership in the rural areas during the Stalin era depicting the basis of the central publishing office, the graphic and book trade industry Act enacted in mid. 1951. This office inherited the centralized system of book production and distribution management in Poland. Special emphasis was laid on the propagation of books in villages and small towns.
The mode of convincing peasants to the new authorities with their socio-economic transformations between 1948 and 1956 was to be through the so-called cultural resolution. The most strenous collec-tivization period were the years 1952 and 1953, so the issue of books supply to villages belonged, for political reasons, to one of the priority objectives of the central publishing Office as well as the graphic and book trade industry. Documents from this office indicate that despite the successive expansion in the number of rural libraries, increase in the number of readers and library outlets, were ostensible activities, motivated by the logic behind a centrally-planned economy. The defective structure and quality of library book collection, determined by the system of central purchasing, several times by political resource selection, associated with the removal of many widely-read books from the library as well as the publishing and book policy which attributed to the failure of the "the planned readership control". The effects of such a policy were for a long period visible in the circulation of books in the rural areas.