| Autor | Alicja Gałczyńska |
|---|---|
| Tytuł | SENSACYJNY HIT... O TABLOIDYZACJI JĘZYKA MEDIÓW |
| Title | SENSACYJNY HIT... ON TABLOIDIZATION OF MEDIA LANGUAGE |
| Słowa kluczowe | tabloidyzacja, moda językowa, wyrazy modne |
| Keywords | tabloidization, language trends, trendy words |
| Numer | 19 |
Polityczne, społeczne i kulturalne zmiany, jakie miały miejsce w Polsce od ostatniej transformacji ustrojowej w 1989 r. spowodowały m.in. nie tylko powstanie nowych form komunikacji, ale także zmiany w samym systemie językowym. Mówiąc o tabloidyzacji mediów, zwrócić należy uwagę nie tylko na upraszczanie treści i sensacyjność prezentowanych tematów, ale także na sposób prezentacji tych treści – wykorzystywanie uproszczonych, łatwo przyswajalnych formuł językowych, które nie wymagają od odbiorcy (jak i od samego nadawcy) wysiłku umysłowego czy skomplikowanych operacji interpretacyjnych. Tabloidyzacja języka mediów przejawia się więc w nadużywaniu pewnych wyrazów – stosowaniu wyrazów modnych.
Za wyrazy modne uznano tutaj jednostki językowe, które spełniają następujące kryteria: mają jeden lub więcej synonimów o bardziej precyzyjnym znaczeniu, występują w realnych tekstach częściej niż ich synonimy, a ich użycie nie jest uzasadnione względami funkcjonalnymi. W powyższym arty-kule tabloidyzację pokazano na przykładzie dwu nadużywanych w prasie (i w internecie) wyrazów: rzeczownika „hit” oraz przymiotnika „sensacyjny”. Konteksty użycia obu analizowanych jednostek językowych zostały wyekscerpowane z Narodowego Korpusu Języka Polskiego – wzięto pod uwagę tylko prasę jako kanał przekazu, a także z artykułów (bądź ich tytułów) zamieszczonych na stronach internetowych (www.onet.pl, www.wp.pl) w listopadzie 2015 r.
Przymiotnik „sensacyjny” w znaczeniu: „wywołujący sensację” jest we współczesnym języku pol-skim nadużywany. Pojawia się w tekstach dużo częściej niż którykolwiek z jego licznych synonimów. Wykorzystywany zwłaszcza w tekstach dziennikarzy sportowych. Mamy więc np.: „sensacyjne zwy-cięstwo”, „sensacyjną porażkę”, „sensacyjnego lidera” czy „sensacyjny wynik”. Przymiotnik ten występuje oczywiście w bardzo różnych kontekstach (nie tylko w tych związanych ze sportem), ma coraz szerszy zakres połączeń, co w konsekwencji prowadzi do zubożenia jego treści.
Rzeczownik „hit” to dzisiaj wyraz modny, o niczym chyba nieograniczonej łączliwości leksykalnej. Pojawia się w bardzo licznych kontekstach i – jak większość wyrazów modnych – jest wyrazem nacechowanym emocjonalnie, nie neutralnym. Coś, wszystko jedno co, co nazywamy hitem, na pewno jest przez nas wartościowane pozytywnie. Trzeba uwzględnić tutaj także fakt, że jest to wyraz potocz-ny, a we współczesnej polszczyźnie panuje swoista moda na potoczność właśnie. Duża frekwencja wyrazów modnych prowadzi do obniżenia poziomu intelektualnego mediów. Wyrazy modne z języka mediów przenikają oczywiście do języka ogólnego. Powoduje to zubożenie słownictwa, przyczynia się do monotonii stylistycznej i wygodnictwa językowego.
Political, social, and cultural changes that have taken place in Poland since the last political trans-formation in 1989 have caused, among others, not only the establishment of new forms of communica-tion but also the changes in the language system itself. While talking about the tabloidization of media, one should take into account not only the simplifcation of the content and sensationalism of the topics presented but also the way in which the content is presented – simplifed, easily acquired language formulas which do not require the addressee (or the sender) to use any mental efort or complex inter-pretative operations. Thus, the tabloidization of media language is manifest in the overuse of certain words – employing words that are trendy.
I consider trendy words as linguistic units that fulfll the following criteria: they have one or more syn-onyms of a more precise meaning; they occur in real texts more often than their synonyms, and their usage is not justifed by functional reasons. In this article, I will present the tabloidization based on the example of two words that are overused both in the press and on the Internet: the noun “hit” and the adjective “sen-sacyjny”. I have excerpted the contexts of use of the two analyzed linguistic units from both the National Corpus of Polish (as a communication channel I have taken into consideration only the press) and articles (or their titles) published on the websites www.onet.pl, www.wp.pl in November 2015.
The adjective “sensational” meaning: “causing a sensation” is overused in the current Polish lan-guage. It appears in texts far more often than any of its numerous synonyms. It is particularly used in the texts by sport journalists as illustrated by the following examples: “sensational win”, “sensational loss”, “sensational leader” or “sensational result”. This adjective occurs, obviously, in quite varied contexts (not only sports-related), and the number of its collocations grows larger, which, as a conse-quence, leads to impoverishment of its meaning.
The noun “blockbuster” is a trendy word nowadays, with probably unlimited lexical collocability. It appears in numerous contexts and – like most popular words – it is a word marked with emotions, not a neutral one. If we call something a blockbuster, whatever it is, we evaluate it positively. The fact that it is a common word is not insignifcant, as commonness seems to be popular in the current Polish language.
High frequency of trendy words leads to a decrease of media’s intellectual level. Those words, natu-rally, fnd their way into the general language. It causes impoverishment of vocabulary and contributes to stylistic monotony and general linguistic laziness.